Welkom
NTz is het Nederlandstalige multidisciplinaire en praktijkgerichte wetenschappelijke tijdschrift over onderzoek naar zorg en ondersteuning voor mensen met een verstandelijke beperking. Met inzichten die direct bijdragen aan betere zorg en ondersteuning, brengt NTz wetenschap en praktijk samen.
Publiceren in NTZ?
Bekijk de auteursrichtlijnen
Word abonnee
Bekijk hier de mogelijkhedenRedactie
Neem contact op met de redactieZorg en Hoop
Visie op de toekomst van autisme
M. Caviet (met een reflectie van I. van Berckelaer-Onnes)
Met de eerste stappen in 2025, laten we 2024 achter ons. Een nieuw jaar waarin we trends achter ons laten, lopende uitdagingen met ons meenemen en ons opmaken voor nieuwe bewegingen. De decennialange voortgang van de individualisering is een ontwikkeling die eigenlijk alle drie deze elementen behelst: het lijkt zich...
Gezondheidsongelijkheid bij mensen met een verstandelijke beperking
Van onzichtbaar naar gelijkwaardige zorg
M. Cuypers (met een reflectie H. van Schrojenstein Lantman-de Valk)
Zeven jaar geleden stapte ik over van onderzoek naar behandelkeuzes bij kanker naar epidemiologisch onderzoek in de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking (VB). Ook hier werd kanker één van de speerpunten van mijn onderzoek, en is dat tot op de dag vandaag. Vanuit de oncologie was ik gewend dat behandelop...
De toekomst van zorg en ondersteuning
Leren in een collectief en omgaan met complexiteit
S.A.A. Sergeant (met een reflectie van M.I.M. Schuurman)
Ter gelegenheid van het vijftigjarig jubileum van het NTz reflecteren we op wat de toekomst brengt voor zorg en ondersteuning aan mensen met een verstandelijke beperking. Deze reflectie vraagt niet alleen om een blik op nieuwe ontwikkelingen, maar ook om een kritische kijk op hoe we onze jeugdigen en professionals v...
Aandachtspunten voor toekomstbestendige samenwerking
Tussen formele en informele zorg
Y. Wittenberg (met een reflectie van K. de Jong)
Hulp of zorg bieden aan een naaste, zoals een chronisch zieke partner, een dochter met een verstandelijke beperking, of een vriend met psychische problemen is iets wat veel mensen vanzelfsprekend doen. De bestaande sociale relatie vormt de basis van deze mantelzorg. Veel mensen realiseren zich niet dat zij ‘mantelzo...
Op dát moment heb ik jou nodig!
Toekomstbestendig organiseren van ondersteuning vanuit een ecologisch perspectief
V.C. Olivier-Pijpers (met een reflectie van W.H.E. Buntinx)
De huidige maatschappelijke druk op de verstandelijk-gehandicaptenzorg vraagt om herijking door zorgorganisaties om passende ondersteuning te kunnen blijven bieden. Om de zorg toekomstbestendig te maken zijn aanpassingen nodig in de manier waarop de zorg is georganiseerd. Dit is mogelijk door gerichter te intervenië...
Een passende plek voor mensen met een verstandelijke beperking en complexe gedragsproblematiek
Meervoudig casusonderzoek naar interne verhuizingen
H. Voss & J. Kooij
Binnen de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking is er in de afgelopen jaren sprake van een sterke toename in het aantal cliënten met (ernstig) gedragsproblematiek (Rebel, 2017, Gommans & Offringa, 2022). Bij ernstig probleemgedrag zijn de frequentie, de duur en/of de momenten waarop het gedrag voorkomt z...
Obstipatie bij mensen met verstandelijke beperkingen
Prevalentie, risicofactoren en behandeling
R.M. Schüller-Korevaar, T.S. van der Woude, A. Waninge, J.H.M. Hovenkamp-Hermelink & A.D. Dekker
1. Inleiding
Obstipatie is een van de meest voorkomende gezondheidsproblemen bij mensen met verstandelijke beperkingen (VB) (Bermudez art, 2019; Holingue et al., 2018). Er worden in de literatuur prevalenties beschreven variërend van 16 tot boven de 90%, afhankelijk van de mate van VB, de oorzaak van de beperking, ...
Prevalentie van psychofarmacagebruik in de Nederlandse intramurale langdurige zorg
J.H.M. Hovenkamp-Hermelink, J. Sijtsma, I. van der Wal, J. Hummel, K. Krasznai, L. Marinus & A.D. Dekker
1. Introductie
Het psychofarmacagebruik in de intramurale zorg voor mensen met verstandelijke beperkingen (VB) of kwetsbare ouderen, veelal met dementie, is hoog en vaak langdurig (Henderson et al., 2020; Koch et al., 2021; Mulders et al., 2019; Sheehan et al., 2015). Gebruik van meerdere psychofarmaca tegelijkerti...
Implementatie van zorgtechnologie in de gehandicaptenzorg
Een kwalitatief onderzoek naar de toepassing van het NASSS-instrument bij het voorspellen, monitoren en evalueren van de het implementatieproces
M. Bults, N. Izaks, N. Ketelaar, G. van den Berg, N. Zuidhof, H. van Os-Medendorp & M. den Ouden
1. Introductie
De gehandicaptenzorg staat voor grote uitdagingen als gevolg van maatschappelijke ontwikkelingen zoals personeelskrapte, hoge mate van vergrijzing en toenemende complexiteit van zorg (Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland, 2023). De prognose is dat binnen de sector zorg en welzijn het personeelsteko...
Zonder kennis geen kwaliteit
Vijftig jaar kennisbeleid in de zorg aan mensen met een verstandelijke beperking (1974-2024)
M. Kersten & M. Schuurman
1. Inleiding
Voor professionals in organisaties voor zorg en ondersteuning aan mensen met een verstandelijke beperking is kennis een voorwaarde om goed te kunnen presteren (Buntinx & Van Gennep, 2007; Embregts & Hendriks, 2011). Hetzelfde geldt voor professionals in het algemeen (Weggeman, 2015; RVS, 2017).
...
Mondgezondheid en bevorderende factoren
Voor het bezoek aan tandarts en mondhygiënist bij mensen met verstandelijke beperkingen
K. van Huizen-van Oosten, K. Menge, I. IJpma & A.D. Dekker
1. Inleiding
Een goede mondgezondheid is belangrijk voor de algehele gezondheid en de kwaliteit van leven van mensen (Bagattoni et al., 2018; Fiske et al., 2000; Persson et al., 2009). Een slecht gebit kan onder andere zorgen voor een slechte adem en pijn. Een slechte adem kan tot negatieve reacties in de omgeving ...
Opvoeding, (zelf)zorg, en veerkracht gedurende de COVID-19-pandemie
Een kwalitatief onderzoek naar de ervaringen van ouders van een kind met downsyndroom
H. Meirhaeghe, E. Desimpelaere & S. de Pauw
1. Inleiding
Het opvoeden van een kind met het syndroom van Down kan omschreven worden als een proces van aanpassing, wat binnen een gezin zowel een negatieve als positieve impact kan hebben. In de literatuur is er oog voor de positieve aspecten, maar de nadruk blijft voornamelijk liggen op de verhoogde zorgnode...
Interacties door de bril van begeleiders
Een dagboekstudie over kwaliteitsvolle interacties met personen met een ernstig of diep verstandelijke beperking
G. Droogmans, S. Nijs & B. Maes
1. Inleiding
Het belang van sociale interacties voor ons welbevinden kan niet overschat worden (Helliwell & Putnam, 2004; Schalock, 2004). Voor personen met een verstandelijke beperking zijn die interacties echter niet altijd vanzelfsprekend. Zij verblijven vaak in een residentiële voorziening of bezoeken een dagc...
Is er een relatie tussen copingstrategieën en psychosociale problemen bij jongeren met een licht verstandelijke beperking en ernstige gedragsproblemen in een Orthopedagogisch Behandel Centrum?
G. Kocken, M. van der Molen en B. Orobio de Castro
1. Inleiding
Jongeren met een licht verstandelijke beperking (LVB) vertonen drie- tot viermaal vaker ernstige psycho-sociale problematiek en psychiatrische stoornissen dan gemiddeld begaafde leeftijdgenoten (Dekker et al., 2006). Een van de factoren die samen-hangen met deze problematiek is stress (Hartley & MacLea...
De haalbaarheid van dagelijks monitoren bij adolescenten en jongvolwassenen met een licht verstandelijke beperking of zwakbegaafdheid
D. Hulsmans, E. Poelen, A. Lichtwarck-Aschoff en R. Otten
1. Introductie
Zelfrapportage vragenlijsten worden vaak gebruikt in onderzoek en zorgmonitoring bij jongeren met een licht verstandelijke beperking of zwakbegaafdheid. Een licht verstandelijke beperking kenmerkt zich door een intelligentie quotiënt (IQ) tussen de 50 en 69, gecombineerd met beperkingen in het adapti...
Constructvaliditeit van het Communicatieve Intentie Onderzoek bij kinderen met communicatief meervoudige beperkingen
M.D. Wessels, S.R.J.M. Deckers, H.L.J.M. van Balkom en A.A.J. van der Putten
1. Inleiding
Kinderen met communicatief meervoudige beperkingen (CMB) zijn kinderen waarbij er “al dan niet door een onderliggende aandoening (aangeboren of verworven) sprake is van twee of meer functiebeperkingen die samen zorgen voor zeer specifieke ondersteuningsbehoeften in de communicatie en taalverwervi...
Kenmerken en ondersteuningsbehoeften van mensen met een licht of ernstig verstandelijke beperking en ernstig probleemgedrag en psychische problematiek
P. Embregts, R. Didden, X. Moonen, G. Leusink en C. Schuengel
1. Inleiding
Bij mensen met een verstandelijke beperking manifesteert zich op jonge leeftijd een verminderd cognitief en adaptief functioneren (APA, 2013). Ook lopen zij een verhoogd risico op het ervaren van probleemgedrag in vergelijking met de algemene bevolking (Dykens, 2007), al variëren prevalentiecijfers ste...
Diagnostisch hulpmiddel dementie bij mensen met (zeer) ernstige verstandelijke (en meervoudige) beperkingen
Ontwikkeling en eerste praktijktoets
M. Wissing, S. Koudenburg, I. van der Wal, M. Groen, L. van Dam, J. Hobbelen, P. De Deyn, A. Waninge en A. Dekker
1. Inleiding
De levensverwachting van mensen met verstandelijke beperkingen (VB) neemt toe, wat onder meer te relateren is aan betere (medische) zorg (Coppus, 2013; Evans et al., 2013; Torr & Davis, 2007). Aangezien hogere leeftijd de belangrijkste risicofactor is voor dementie (Alzheimer Nederland, 2021), komt dem...
Eudaimonistisch welbevinden bij mensen met een lichte tot matige verstandelijke beperking
A. van Herwaarden, N.C. Peters-Scheffer & R. Didden
1. Introductie
Onderzoek naar mensen met een verstandelijke beperking (VB) richt zich steeds meer op mogelijkheden en welbevinden in plaats van op defecten en stoornissen. Het ervaren welbevinden van personen met een VB staat steeds vaker centraal in beleidsontwikkeling, behandeling en ondersteuning (VGN, 2017). He...
Communicatie tussen ouders met licht verstandelijke beperkingen en hulpverleners over 'goed genoeg' opvoederschap: behoeftes en bevorderende factoren
C. van Hof, A.S. Fokkens, A.S. van Assen, I. IJpma & A. D. Dekker
1. Inleiding
In Nederland groeien duizenden kinderen op in een gezin met ouders met licht verstandelijke beperkingen (LVB) (De Vries et al., 2005). Precieze aantallen zijn niet bekend. Het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) schat dat in Nederland ongeveer 370.000 mensen LVB hebben volgens de klassieke definitie (IQ...
“Ik wou dat het gewoon was”: beleving en gevolgen van de coronapandemie voor mensen met een verstandelijke beperking
H. Boeije, E. Zonneveld & H. Voss
1. Inleiding
1.1 Coronamaatregelen voor mensen met een verstandelijke beperking
Om verspreiding van het coronavirus zoveel mogelijk te beperken, werden er vanaf het begin van de coronapandemie in maart 2020 verschillende beleidsmaatregelen genomen (Rijksoverheid, 2021). Mensen met een verstandelijke beperking hebb...
Pijn en neurocognitieve stoornissen
Stand van zaken en de weg nog te gaan
Wilco P. Achterberg et al.
Dit artikel is oorspronkelijk geplaatst in het Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie (TvGG). Vanwege de relevantie ervan voor de gehandicaptenzorg stelt ook NTz het met toestemming van de auteurs en de redactie van TvGG beschikbaar op deze site.
Het oorspronkelijk artikel is te vinden op https://tvgg.nl/art...
Foooocus!
Een exploratief en kwalitatief onderzoek naar een geïntegreerd aanbod om de arbeidsparticipatie van jongeren met een licht verstandelijke beperking te vergroten
N. Peters-Scheffer
1. Inleiding
Arbeidsparticipatie is belangrijk om de kwaliteit van leven van jongeren en (jong) volwassenen met een licht verstandelijke beperking (LVB) te vergroten (Kocman & Weber, 2018). Middels (betaalde) arbeid of dagbesteding worden zij zich bewust van hun kwaliteiten en vaardigheden en kunnen zij deze verder...
Belemmerende en bevorderende factoren bij implementatie van de methode Multi- Disciplinair Expertise Team voor afbouw van onvrijwillige zorg
K. Grapendaal, E. Bisschops, J. de Schipper & C. Schuengel
1. Inleiding
1.1 Achtergrond
De Wet zorg en dwang (2020) (WZD) geldt met ingang van 2020 voor mensen met een verstandelijke beperking en/of psychogeriatrische aandoening die langdurig ondersteuning nodig hebben. Met deze wet verschuift de dialoog en kwaliteitszorg in de zorg van vrijheidsbeperkende maatregelen...
Cross-sectioneel onderzoek naar verbanden tussen de organisatiecontext en probleemgedrag bij bewoners van organisaties in de langdurig gehandicaptenzorg
V. C. Olivier-Pijpers, J. M. Cramm & A. P. Nieboer
1. Inleiding
Hoe om te gaan met het probleemgedrag bij bewoners met verstandelijke beperkingen is een belangrijke en complexe opgave binnen organisaties in de gehandicaptenzorg en kan worden bestudeerd vanuit het perspectief van de ecologische theorie (Bronfenbrenner 1979, 1994, 1999; Bronfenbrenner & Morris 2006; ...
Dementie bij mensen met (zeer) ernstige verstandelijke (en meervoudige) beperkingen
onderzoek naar observeerbare symptomen, relevantie van diagnose, en scholingsbehoefte
A. D. Dekker, M. B. G. Wissing, A. M. Ulgiati, B. Bijl, G. van Gool, M. R. Groen, E.S. Grootendorst, I. A. van der Wal, J. S. M. Hobbelen, P. P. De Deyn & A. Waninge
1. Inleiding
Mensen met verstandelijke beperkingen (VB) worden steeds ouder (Bittles & Glasson, 2004; Carfì et al., 2014; Coppus, 2013; Evans et al., 2013). Doordat hogere leeftijd de grootste risicofactor is voor dementie (Alzheimer Nederland, 2017), is dementie een van de belangrijkste uitdagingen in de hedendaa...
De BPSD-DS evaluatieschaal voor dementiegerelateerde gedragsveranderingen bij mensen met downsyndroom (BPSD-DS II)
Optimalisatie en verdere validatie
A.D. Dekker, A.M. Ulgiati, H. Groen, V.A. Boxelaar, R. Fopma, M. Oosterik, M. Hermelink, G. Beugelsdijk, M. Schippers, H. Henstra, M. Scholten-Kuiper, J. Willink-Vos, L. de Ruiter, L. Willems, A.J. Loonstra-de Jong, A.M.W. Coppus , M. Tollenaere, D. Van D
1. Inleiding
Met een prevalentie van ongeveer 1 op 900 levendgeborenen is downsyndroom (DS) de meest voorkomende genetische oorzaak van een verstandelijke beperking (VB) (de Graaf et al., 2017). Mensen met downsyndroom hebben een hoog risico op het ontwikkelen van dementie door de ziekte van Alzheimer (AD). Vanaf 4...
Praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek in de Friese gehandicaptenzorg
Werken aan een beter leven voor de cliënt van vandaag en morgen
R. Nijenhuis-Huls, M. Schüller-Korevaar, S. van der Woude, C. van Hof, I. van der Wal, A. Ulgiati, A. Waninge, A. S. Fokkens, M. Alma, M.B.G. Wissing & A.D. Dekker
1. Inleiding
Zorggroep Alliade biedt zorg en ondersteuning aan meer dan 7.000 mensen met een verstandelijke beperking (VB) en kwetsbare ouderen in Friesland. Zorggroep Alliade bestaat uit een aantal zorgonderdelen waarvan Talant (gehandicaptenzorg) en Meriant (ouderenzorg) de bekendste zijn. Naast het verlenen van ...
Tijd en tijdsbeleving van mensen met een (visuele en) matige verstandelijke beperking
D. van Elst, E. van Wingerden, X. Moonen & P.S. Sterkenburg
1. Inleiding
Mensen met een verstandelijke beperking ervaren meer problemen met hun dagelijkse tijdmanagement (Janeslätt, Ahlström, & Granlund, 2019) dan mensen zonder verstandelijke beperking. Ze kunnen bijvoorbeeld problemen ondervinden bij het aanhouden van een goede ochtendroutine, het op tijd afronden van bepa...
Ingrijpende jeugdervaringen bij kinderen en jeugdigen die functioneren op verstandelijk beperkt of zwakbegaafd niveau
J.A.A.Vervoort-Schel, I.B. Wissink, G.H.P. van der Helm, R.J.L. Landauer & X.M.H. Moonen
In deze bijdrage wordt eerst ingegaan op het concept ACE’s. Vervolgens op de gevolgen van ACE’s en de verhoogde kwetsbaarheid van kinderen die functioneren op verstandelijk beperkt of zwakbegaafd niveau. Daarna komt ACE’s prevalentie aan bod en wordt afgesloten met de doelstelling van het promotieonderzoek naar ACE’...
Schaduwen als kwalitatieve onderzoeksmethode in onderzoek naar en met mensen met een verstandelijke beperking
Voordelen en uitdagingen
F. Bredewold & S. van der Weele
1. Introductie
De afgelopen jaren worden er steeds diverser onderzoeksmethoden ontwikkeld en ingezet om de stem van mensen met een verstandelijke beperking naar voren te brengen. Naast het afnemen van vragenlijsten worden er bijvoorbeeld interviews en groepsgesprekken met mensen met een verstandelijke beperking geo...
'Zie je mijn pijn?'
Een onderzoek naar de validering van de POSAID
A. Enninga, A. Waninge, W.A. Post & A.A.J. van der Putten
1. Inleiding
Bij mensen met een verstandelijke beperking komt zowel acute als chronische pijn frequent voor. Uit onderzoek blijkt dat prevalentiecijfers van chronische pijn bij deze groep worden geschat op ongeveer 15,4 tot 18% (Boerlage et al., 2013; Walsh, Morrison & McGuire, 2011). Omdat ieder fysieke gezondheid...
Seksueel misbruik bij mensen met een lichte verstandelijke beperking
De inzet van psychomotorische diagnostiek en therapie
M. Leeflang, M. Smit, M. Scheffers & J. van Busschbach
1. Inleiding
Mensen met een lichte verstandelijke beperking (LVB; IQ 50-85) lopen een groter risico om slachtoffer te worden van seksueel misbruik dan mensen met een (boven)gemiddeld IQ (Nieuwenhuis et al., 2019; Tomsa et al., 2021). Seksueel misbruik is te definiëren als elke vorm van seksueel gedrag of seksuele t...
Het belang van het meewegen van het cliëntperspectief bij (onvrijwillige) zorg
N. Frielink & P. Embregts
1. Inleiding
Mensen met een verstandelijke beperking nemen in toenemende mate zelf de regie over hun leven en de ondersteuning die ze nodig hebben (Embregts, 2015). Dit streven wordt versterkt door landelijk beleid zoals de Wet maatschappelijke ondersteuning en de Wet op de jeugdzorg (Embregts, 2017). Regie op het ...
Psychofarmaca bij mensen met een verstandelijke beperking
Verbetering in passend gebruik vraagt aandacht voor begeleiders
G. de Kuijper & J. Jonker
1. Inleiding
Bij mensen met een verstandelijke beperking (VB) komen psychische aandoeningen, waaronder probleemgedrag vaak voor (Bowring, Totsika, Hastings, Toogood, & Griffith, 2017a; Cooper, et al., 2015; Young-Southward, Rydzewska, Cooper, & Philo, 2017). Het psychofarmacagebruik bij hen is hoog en wordt vooral ...
Screeningsinstrument voor dysfagie bij mensen met een verstandelijke beperking (SD-VB)
Ontwikkeling en eerste validering
S. van der Woude, M. Schüller-Korevaar, N. Verheij-Jansen, A.S. Fokkens & A.D. Dekker
1. Inleiding
Dysfagie is een verzamelnaam voor slikklachten of slikproblemen en komt in Nederland naar schatting bij ongeveer 6% van de algemene bevolking voor. Het wordt veroorzaakt door anatomische afwijkingen van belangrijke structuren betrokken bij het slikproces of afwijkingen in de beweging van deze structure...