Welkom
NTz is het Nederlandstalige multidisciplinaire en praktijkgerichte wetenschappelijke tijdschrift op het terrein van de zorg en ondersteuning aan mensen met verstandelijke beperkingen.
_w670_h315_bg.png)
Publiceren in NTZ?
Bekijk de auteursrichtlijnen
Word abonnee
Bekijk hier de mogelijkhedenRedactie
Neem contact op met de redactieZonder kennis geen kwaliteit
Vijftig jaar kennisbeleid in de zorg aan mensen met een verstandelijke beperking (1974-2024)
M. Kersten & M. Schuurman
1. Inleiding
Voor professionals in organisaties voor zorg en ondersteuning aan mensen met een verstandelijke beperking is kennis een voorwaarde om goed te kunnen presteren (Buntinx & Van Gennep, 2007; Embregts & Hendriks, 2011). Hetzelfde geldt voor professionals in het algemeen (Weggeman, 2015; RVS, 2017).
...
Mondgezondheid en bevorderende factoren
Voor het bezoek aan tandarts en mondhygiënist bij mensen met verstandelijke beperkingen
K. van Huizen-van Oosten, K. Menge, I. IJpma & A.D. Dekker
1. Inleiding
Een goede mondgezondheid is belangrijk voor de algehele gezondheid en de kwaliteit van leven van mensen (Bagattoni et al., 2018; Fiske et al., 2000; Persson et al., 2009). Een slecht gebit kan onder andere zorgen voor een slechte adem en pijn. Een slechte adem kan tot negatieve reacties in de omgeving ...
Opvoeding, (zelf)zorg, en veerkracht gedurende de COVID-19-pandemie
Een kwalitatief onderzoek naar de ervaringen van ouders van een kind met downsyndroom
H. Meirhaeghe, E. Desimpelaere & S. de Pauw
1. Inleiding
Het opvoeden van een kind met het syndroom van Down kan omschreven worden als een proces van aanpassing, wat binnen een gezin zowel een negatieve als positieve impact kan hebben. In de literatuur is er oog voor de positieve aspecten, maar de nadruk blijft voornamelijk liggen op de verhoogde zorgnode...
Interacties door de bril van begeleiders
Een dagboekstudie over kwaliteitsvolle interacties met personen met een ernstig of diep verstandelijke beperking
G. Droogmans, S. Nijs & B. Maes
1. Inleiding
Het belang van sociale interacties voor ons welbevinden kan niet overschat worden (Helliwell & Putnam, 2004; Schalock, 2004). Voor personen met een verstandelijke beperking zijn die interacties echter niet altijd vanzelfsprekend. Zij verblijven vaak in een residentiële voorziening of bezoeken een dagc...
Is er een relatie tussen copingstrategieën en psychosociale problemen bij jongeren met een licht verstandelijke beperking en ernstige gedragsproblemen in een Orthopedagogisch Behandel Centrum?
G. Kocken, M. van der Molen en B. Orobio de Castro
1. Inleiding
Jongeren met een licht verstandelijke beperking (LVB) vertonen drie- tot viermaal vaker ernstige psycho-sociale problematiek en psychiatrische stoornissen dan gemiddeld begaafde leeftijdgenoten (Dekker et al., 2006). Een van de factoren die samen-hangen met deze problematiek is stress (Hartley & MacLea...
De haalbaarheid van dagelijks monitoren bij adolescenten en jongvolwassenen met een licht verstandelijke beperking of zwakbegaafdheid
D. Hulsmans, E. Poelen, A. Lichtwarck-Aschoff en R. Otten
1. Introductie
Zelfrapportage vragenlijsten worden vaak gebruikt in onderzoek en zorgmonitoring bij jongeren met een licht verstandelijke beperking of zwakbegaafdheid. Een licht verstandelijke beperking kenmerkt zich door een intelligentie quotiënt (IQ) tussen de 50 en 69, gecombineerd met beperkingen in het adapti...
Constructvaliditeit van het Communicatieve Intentie Onderzoek bij kinderen met communicatief meervoudige beperkingen
M.D. Wessels, S.R.J.M. Deckers, H.L.J.M. van Balkom en A.A.J. van der Putten
1. Inleiding
Kinderen met communicatief meervoudige beperkingen (CMB) zijn kinderen waarbij er “al dan niet door een onderliggende aandoening (aangeboren of verworven) sprake is van twee of meer functiebeperkingen die samen zorgen voor zeer specifieke ondersteuningsbehoeften in de communicatie en taalverwervi...
Kenmerken en ondersteuningsbehoeften van mensen met een licht of ernstig verstandelijke beperking en ernstig probleemgedrag en psychische problematiek
P. Embregts, R. Didden, X. Moonen, G. Leusink en C. Schuengel
1. Inleiding
Bij mensen met een verstandelijke beperking manifesteert zich op jonge leeftijd een verminderd cognitief en adaptief functioneren (APA, 2013). Ook lopen zij een verhoogd risico op het ervaren van probleemgedrag in vergelijking met de algemene bevolking (Dykens, 2007), al variëren prevalentiecijfers ste...
Diagnostisch hulpmiddel dementie bij mensen met (zeer) ernstige verstandelijke (en meervoudige) beperkingen
Ontwikkeling en eerste praktijktoets
M. Wissing, S. Koudenburg, I. van der Wal, M. Groen, L. van Dam, J. Hobbelen, P. De Deyn, A. Waninge en A. Dekker
1. Inleiding
De levensverwachting van mensen met verstandelijke beperkingen (VB) neemt toe, wat onder meer te relateren is aan betere (medische) zorg (Coppus, 2013; Evans et al., 2013; Torr & Davis, 2007). Aangezien hogere leeftijd de belangrijkste risicofactor is voor dementie (Alzheimer Nederland, 2021), komt dem...
Eudaimonistisch welbevinden bij mensen met een lichte tot matige verstandelijke beperking
A. van Herwaarden, N.C. Peters-Scheffer & R. Didden
1. Introductie
Onderzoek naar mensen met een verstandelijke beperking (VB) richt zich steeds meer op mogelijkheden en welbevinden in plaats van op defecten en stoornissen. Het ervaren welbevinden van personen met een VB staat steeds vaker centraal in beleidsontwikkeling, behandeling en ondersteuning (VGN, 2017). He...
Communicatie tussen ouders met licht verstandelijke beperkingen en hulpverleners over 'goed genoeg' opvoederschap: behoeftes en bevorderende factoren
C. van Hof, A.S. Fokkens, A.S. van Assen, I. IJpma & A. D. Dekker
1. Inleiding
In Nederland groeien duizenden kinderen op in een gezin met ouders met licht verstandelijke beperkingen (LVB) (De Vries et al., 2005). Precieze aantallen zijn niet bekend. Het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) schat dat in Nederland ongeveer 370.000 mensen LVB hebben volgens de klassieke definitie (IQ...
“Ik wou dat het gewoon was”: beleving en gevolgen van de coronapandemie voor mensen met een verstandelijke beperking
H. Boeije, E. Zonneveld & H. Voss
1. Inleiding
1.1 Coronamaatregelen voor mensen met een verstandelijke beperking
Om verspreiding van het coronavirus zoveel mogelijk te beperken, werden er vanaf het begin van de coronapandemie in maart 2020 verschillende beleidsmaatregelen genomen (Rijksoverheid, 2021). Mensen met een verstandelijke beperking hebb...
Pijn en neurocognitieve stoornissen
Stand van zaken en de weg nog te gaan
Wilco P. Achterberg et al.
Dit artikel is oorspronkelijk geplaatst in het Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie (TvGG). Vanwege de relevantie ervan voor de gehandicaptenzorg stelt ook NTz het met toestemming van de auteurs en de redactie van TvGG beschikbaar op deze site.
Het oorspronkelijk artikel is te vinden op https://tvgg.nl/art...
Foooocus!
Een exploratief en kwalitatief onderzoek naar een geïntegreerd aanbod om de arbeidsparticipatie van jongeren met een licht verstandelijke beperking te vergroten
N. Peters-Scheffer
1. Inleiding
Arbeidsparticipatie is belangrijk om de kwaliteit van leven van jongeren en (jong) volwassenen met een licht verstandelijke beperking (LVB) te vergroten (Kocman & Weber, 2018). Middels (betaalde) arbeid of dagbesteding worden zij zich bewust van hun kwaliteiten en vaardigheden en kunnen zij deze verder...
Belemmerende en bevorderende factoren bij implementatie van de methode Multi- Disciplinair Expertise Team voor afbouw van onvrijwillige zorg
K. Grapendaal, E. Bisschops, J. de Schipper & C. Schuengel
1. Inleiding
1.1 Achtergrond
De Wet zorg en dwang (2020) (WZD) geldt met ingang van 2020 voor mensen met een verstandelijke beperking en/of psychogeriatrische aandoening die langdurig ondersteuning nodig hebben. Met deze wet verschuift de dialoog en kwaliteitszorg in de zorg van vrijheidsbeperkende maatregelen...
Cross-sectioneel onderzoek naar verbanden tussen de organisatiecontext en probleemgedrag bij bewoners van organisaties in de langdurig gehandicaptenzorg
V. C. Olivier-Pijpers, J. M. Cramm & A. P. Nieboer
1. Inleiding
Hoe om te gaan met het probleemgedrag bij bewoners met verstandelijke beperkingen is een belangrijke en complexe opgave binnen organisaties in de gehandicaptenzorg en kan worden bestudeerd vanuit het perspectief van de ecologische theorie (Bronfenbrenner 1979, 1994, 1999; Bronfenbrenner & Morris 2006; ...
Dementie bij mensen met (zeer) ernstige verstandelijke (en meervoudige) beperkingen
onderzoek naar observeerbare symptomen, relevantie van diagnose, en scholingsbehoefte
A. D. Dekker, M. B. G. Wissing, A. M. Ulgiati, B. Bijl, G. van Gool, M. R. Groen, E.S. Grootendorst, I. A. van der Wal, J. S. M. Hobbelen, P. P. De Deyn & A. Waninge
1. Inleiding
Mensen met verstandelijke beperkingen (VB) worden steeds ouder (Bittles & Glasson, 2004; Carfì et al., 2014; Coppus, 2013; Evans et al., 2013). Doordat hogere leeftijd de grootste risicofactor is voor dementie (Alzheimer Nederland, 2017), is dementie een van de belangrijkste uitdagingen in de hedendaa...
De BPSD-DS evaluatieschaal voor dementiegerelateerde gedragsveranderingen bij mensen met downsyndroom (BPSD-DS II)
Optimalisatie en verdere validatie
A.D. Dekker, A.M. Ulgiati, H. Groen, V.A. Boxelaar, R. Fopma, M. Oosterik, M. Hermelink, G. Beugelsdijk, M. Schippers, H. Henstra, M. Scholten-Kuiper, J. Willink-Vos, L. de Ruiter, L. Willems, A.J. Loonstra-de Jong, A.M.W. Coppus , M. Tollenaere, D. Van D
1. Inleiding
Met een prevalentie van ongeveer 1 op 900 levendgeborenen is downsyndroom (DS) de meest voorkomende genetische oorzaak van een verstandelijke beperking (VB) (de Graaf et al., 2017). Mensen met downsyndroom hebben een hoog risico op het ontwikkelen van dementie door de ziekte van Alzheimer (AD). Vanaf 4...
Praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek in de Friese gehandicaptenzorg
Werken aan een beter leven voor de cliënt van vandaag en morgen
R. Nijenhuis-Huls, M. Schüller-Korevaar, S. van der Woude, C. van Hof, I. van der Wal, A. Ulgiati, A. Waninge, A. S. Fokkens, M. Alma, M.B.G. Wissing & A.D. Dekker
1. Inleiding
Zorggroep Alliade biedt zorg en ondersteuning aan meer dan 7.000 mensen met een verstandelijke beperking (VB) en kwetsbare ouderen in Friesland. Zorggroep Alliade bestaat uit een aantal zorgonderdelen waarvan Talant (gehandicaptenzorg) en Meriant (ouderenzorg) de bekendste zijn. Naast het verlenen van ...
Tijd en tijdsbeleving van mensen met een (visuele en) matige verstandelijke beperking
D. van Elst, E. van Wingerden, X. Moonen & P.S. Sterkenburg
1. Inleiding
Mensen met een verstandelijke beperking ervaren meer problemen met hun dagelijkse tijdmanagement (Janeslätt, Ahlström, & Granlund, 2019) dan mensen zonder verstandelijke beperking. Ze kunnen bijvoorbeeld problemen ondervinden bij het aanhouden van een goede ochtendroutine, het op tijd afronden van bepa...
Ingrijpende jeugdervaringen bij kinderen en jeugdigen die functioneren op verstandelijk beperkt of zwakbegaafd niveau
J.A.A.Vervoort-Schel, I.B. Wissink, G.H.P. van der Helm, R.J.L. Landauer & X.M.H. Moonen
In deze bijdrage wordt eerst ingegaan op het concept ACE’s. Vervolgens op de gevolgen van ACE’s en de verhoogde kwetsbaarheid van kinderen die functioneren op verstandelijk beperkt of zwakbegaafd niveau. Daarna komt ACE’s prevalentie aan bod en wordt afgesloten met de doelstelling van het promotieonderzoek naar ACE’...
Schaduwen als kwalitatieve onderzoeksmethode in onderzoek naar en met mensen met een verstandelijke beperking
Voordelen en uitdagingen
F. Bredewold & S. van der Weele
1. Introductie
De afgelopen jaren worden er steeds diverser onderzoeksmethoden ontwikkeld en ingezet om de stem van mensen met een verstandelijke beperking naar voren te brengen. Naast het afnemen van vragenlijsten worden er bijvoorbeeld interviews en groepsgesprekken met mensen met een verstandelijke beperking geo...
'Zie je mijn pijn?'
Een onderzoek naar de validering van de POSAID
A. Enninga, A. Waninge, W.A. Post & A.A.J. van der Putten
1. Inleiding
Bij mensen met een verstandelijke beperking komt zowel acute als chronische pijn frequent voor. Uit onderzoek blijkt dat prevalentiecijfers van chronische pijn bij deze groep worden geschat op ongeveer 15,4 tot 18% (Boerlage et al., 2013; Walsh, Morrison & McGuire, 2011). Omdat ieder fysieke gezondheid...
Seksueel misbruik bij mensen met een lichte verstandelijke beperking
De inzet van psychomotorische diagnostiek en therapie
M. Leeflang, M. Smit, M. Scheffers & J. van Busschbach
1. Inleiding
Mensen met een lichte verstandelijke beperking (LVB; IQ 50-85) lopen een groter risico om slachtoffer te worden van seksueel misbruik dan mensen met een (boven)gemiddeld IQ (Nieuwenhuis et al., 2019; Tomsa et al., 2021). Seksueel misbruik is te definiëren als elke vorm van seksueel gedrag of seksuele t...
Het belang van het meewegen van het cliëntperspectief bij (onvrijwillige) zorg
N. Frielink & P. Embregts
1. Inleiding
Mensen met een verstandelijke beperking nemen in toenemende mate zelf de regie over hun leven en de ondersteuning die ze nodig hebben (Embregts, 2015). Dit streven wordt versterkt door landelijk beleid zoals de Wet maatschappelijke ondersteuning en de Wet op de jeugdzorg (Embregts, 2017). Regie op het ...
Psychofarmaca bij mensen met een verstandelijke beperking
Verbetering in passend gebruik vraagt aandacht voor begeleiders
G. de Kuijper & J. Jonker
1. Inleiding
Bij mensen met een verstandelijke beperking (VB) komen psychische aandoeningen, waaronder probleemgedrag vaak voor (Bowring, Totsika, Hastings, Toogood, & Griffith, 2017a; Cooper, et al., 2015; Young-Southward, Rydzewska, Cooper, & Philo, 2017). Het psychofarmacagebruik bij hen is hoog en wordt vooral ...
Screeningsinstrument voor dysfagie bij mensen met een verstandelijke beperking (SD-VB)
Ontwikkeling en eerste validering
S. van der Woude, M. Schüller-Korevaar, N. Verheij-Jansen, A.S. Fokkens & A.D. Dekker
1. Inleiding
Dysfagie is een verzamelnaam voor slikklachten of slikproblemen en komt in Nederland naar schatting bij ongeveer 6% van de algemene bevolking voor. Het wordt veroorzaakt door anatomische afwijkingen van belangrijke structuren betrokken bij het slikproces of afwijkingen in de beweging van deze structure...
Experimenteren om over jezelf te leren
Een verkennende praktijkstudie naar het afwegings- en beslissingsproces over risicogedrag van professionals en jongvolwassenen met een licht verstandelijke beperking
N. Peters-Scheffer & L. Klister
1. Introductie
In 2016 ratificeerde Nederland het VN-verdrag voor mensen met een beperking (van der Steur, 2016), waardoor mensen met een beperking net als iedere andere Nederlander volwaardig moeten kunnen deelnemen aan het maatschappelijk leven (College voor de Rechten van de Mens, 2019). Veel mensen met verst...
Mondgezondheid en mondgezondheidsgedrag van adolescenten met een lichte verstandelijke beperking vergeleken met een nationaal epidemiologisch onderzoek onder 17-jarigen
J.H. Vermaire, J.H. Elhorst, H. Algra & A.A. Schuller
1. Inleiding
Met enige regelmaat wordt in onderzoeken gerapporteerd dat er verschillen bestaan in gezondheidsuitkomsten tussen mensen met verstandelijke beperkingen (VB) en hun leeftijdsgenoten zonder beperking (Elliott, Hatton & Emerson, 2004; Jansen, Krol, Groothof & Post, 2004; Allerton, Welch & Emerson, 20...
Een meervoudige casestudy naar veranderingen in zorgorganisaties voor bewoners met verstandelijke beperkingen en probleemgedrag
Olivier-Pijpers, V.C., Cramm, J.M., Landman, W., & Nieboer, A.P.
1. Inleiding
Zorgorganisaties voor mensen met verstandelijke beperkingen en probleemgedrag zijn dynamisch en veranderen vaak hun organisatiemodel (Bigby & Beadle-Brown, 2018; Hulgin, 2004; Tossebro et al., 2012). Organisatieveranderingen worden geassocieerd met verschillende positieve uitkomsten voor bewoners, bijv...
Bibliometrische analyses van Nederlands onderzoek in de verstandelijk gehandicapten zorg
M.A. Herps, A.E. Wieringa, J.C.F. Ket & T.K. Kwint
1. Inleiding
Mensen die gebruik maken van gehandicaptenzorg hebben baat bij zorgverleners die beschikken over de juiste en actuele kennis. Kennis is onder andere nodig om de aandoening en het gedrag van cliënten te begrijpen en goed op in te kunnen spelen zodat zij ondersteuning kunnen leveren die aansluit bij de...
50 jaar wetenschappelijk onderzoek in de verstandelijk gehandicaptenzorg
W.H.E. Buntinx
1. Inleiding
Dit essay is een beschouwing over vijftig jaar wetenschappelijk onderzoek in de Nederlandse verstandelijk gehandicaptenzorg. Aanleiding vormde het verzoek van het Ds. Visscherfonds om over dit onderwerp een lezing te houden op de uitreiking van de Ds. Visscherprijs 2020. Wat volgt is geen uitkomst van ...
Paradigma-verschuiving in de visie op zorg voor mensen met een verstandelijke handicap
W.H.E. Buntinx
Onder bovenstaande titel hield Ad van Gennep op 28 februari 1997 zijn oratie bij het aanvaarden van het ambt van bijzonder hoogleraar aan de Universiteit Maastricht over de functie van paradigma’s voor de ontwikkeling van het wetenschappelijk discours. Het begrip ‘paradigma’ wordt daarin gebruikt in de betekenis die...
De blijvende actualiteit van de visie van Ad van Gennep
Reflecties op basis van het boek Begaafdheid. Een hoofdstuk uit de (ortho)pedagogische mythologie
X.M.H. Moonen
1. Inleiding
Met Ad van Gennep verbindt mij een lange historie van elkaar waarderen en opbouwend bekritiseren. We zijn elkaar professioneel vaak tegengekomen en Ad is aanwezig geweest, en daar ben ik trots op, bij zowel het uitspreken van mijn lectorale rede in 2015 als bij mijn oratie in 2017. Samen met hem ben ik...
“De omstandigheden die ons allen beheersen moeten veranderd worden in menselijker omstandigheden die door ons allen beheerst worden”
(Ad van Gennep, 1980)
G. Van Hove
Begin 1980, net voor mijn eindexamen, kreeg ik van mijn Hoogleraar Orthopedagogiek aan de Universiteit Gent een klein wit boekje toegestopt ‘Naar een Kritische Orthopedagogiek. In het Bijzonder van de Zwakzinnige Mens’. Ik kreeg dit boek niet zomaar als een afscheidscadeautje, neen, het werd me doorgegeven met de ui...